Qua kết quả giám sát chủ động cho thấy virus CGC và virus LMLM vẫn lưu hành nhiều ở môi trường và đàn vật nuôi. Vì vậy, nguy cơ dịch bệnh phát sinh, lây lan diện rộng trong chăn nuôi gia súc, gia cầm là rất cao, nhất là khi thời tiết thay đổi bất lợi, tổng đàn, mật độ chăn nuôi, lưu lượng vận chuyển động vật, sản phẩm động vật tăng cao, nhưng gia súc, gia cầm không được tiêm phòng kịp thời, đầy đủ.
Để chủ động phòng, chống có hiệu quả các loại dịch bệnh nguy hiểm trên gia súc, gia cầm nói trên, Cục Thú y ban hành Công văn số 37/TY-DT ngày 10/01/2020 về việc cập nhật thông tin về lưu hành virus Cúm gia cầm, Lở mồm long móng, Tai xanh trong hai năm 2018 – 2019 và khuyến cáo người chăn nuôi sử dụng vắc xin như sau:
1. Đối với bệnh Cúm gia cầm
a/ Lưu hành virus:
Trong các năm 2018 – 2019, virus CGC A/H5N6 phân bố rộng khắp trên phạm vi cả nước. Virus CGC/A/H5N1 thì phân bố tập trung chủ yếu tại khu vực Đồng bằng sông Cửu long. Phân tích đặc tính di truyền của các chủng virus CGC A/H5N6 và A/H5N1 cho thấy:
- Virus CGC A/H5N6 thuộc nhánh (clade) 2.3.4.4, bao gồm các nhánh phụ (sub-clade): 2.3.4.4h, 2.3.4.4f và 2.3.4.4g.
- Virus CGC A/H5N1 thuộc nhánh 2.3.2.1 ( bao gồm các nhánh phụ: 2.3.2.1c và 2.3.2.1e).
b/ Khuyến cáo lựa chọn vắc xin:
Hiện nay, có một số loại vắc xin CGC đã được cấp Giấy chứng nhận lưu hành tại Việt nam sau (theo Phụ lục 2 kèm theo Văn bản số 37/TY-DY của Cục Thú y):
+ Loại vắc xin CGC sản xuất trong nước:
|
TT
|
Tên Vắc xin
|
Kháng nguyên của virus CGC có trong vắc xin
|
Công ty sản xuất
|
|
1
|
Navet-Vifluvac (H5N1 subtype, vô hoạt nhũ dầu)
|
A/H5N1 chủng NIBRG-14
|
Công ty cổ phần thuốc Thú y Trung ương NAVETCO
|
|
2
|
Vắc xin cúm gia cầm NAVET-FLUVAC 2
|
A/H5N1 chủng NIBRG-14; A/Hubei/1/2010 (H5N1)-PR8-IDCDC-RG30
|
Công ty cổ phần thuốc Thú y Trung ương NAVETCO
|
+ Một số vắc xin CGC nhập khẩu:
|
TT
|
Tên Vắc xin
|
Kháng nguyên của virus CGC có trong vắc xin
|
Công ty sản xuất/ Nhà nhập khẩu
|
|
1
|
Reassortant Avian Influenza Virus vaccine, Inactivated (H5N1 Subtype, Re-5 Strain)
|
Subtype H5N1, chủng Re-5, vô hoạt
|
Công ty QYH BIOTECH COMPANY (China) / Nhập khẩu bởi công ty RTD.
|
|
2
|
Nobilis Influenza H5
|
Virus CGC vô hoạt típ A, típ phụ H5N2
|
Công ty Intervet (Hà Lan) sản xuất/ Nhập khẩu bởi công ty TNHH MSD Health Việt nam.
|
|
3
|
Vectormune HVT AIV
|
H5N1 clade 1.1 và 2.3.2.1c
|
Công ty CEVA-BIOMUNE (Hoa Kỳ)/ Nhà nhập khẩu: công ty TNHH TM TÂN TIẾN.
|
2. Đối với bệnh Lở mồm long móng gia súc
a/ Lưu hành virus:
Kết quả định típ virus và phân tích di truyền của các mẫu virus LMLM được thu thập trong các năm 2018 – 2019 cho thấy các ổ dịch do 2 típ virus LMLM O và A gây ra, cụ thể:
- Virus LMLM típ O bao gồm các dòng: O SEA/Mya-98, O ME-SA/PanAsia; O Cathay, O Me-SA/Ind2001e.
- Virus LMLM típ A có một dòng: A/ASIA/Sea-97.
b/ Khuyến cáo lựa chọn vắc xin:
+ Về tiêu chí kỹ thuật để xem xét, lựa chọn loại vắc xin LMLM: Căn cứ kết quả đánh giá mức độ tương đồng kháng nguyên do các phòng thí nghiệm tham chiếu về bệnh LMLM của tổ chức Thú y thế giới (OIE) thực hiện; Căn cứ hồ sơ kỹ thuật của các đơn vị cung ứng đã chứng minh chủng loại vắc xin phù hợp với chủng loại virus lưu hành trong những năm qua, Cục Thú y khuyến cáo việc lựa chọn, sử dụng vắc xin LMLM cụ thể như sau:
- Đối với vắc xin LMLM đơn giá típ O: Có kết hợp hai thành phần kháng nguyên O1 Manisa và O3039, hoặc có ít nhất một trong ba thành phần kháng nguyên (RAHO6/FMD/O-135, O1 Campos, O TUR/5/2009) tương đồng với các dòng virus LMLM típ O lưu hành tại Việt nam.
- Đối với vắc xin LMLM đơn giá típ A: Có kết hợp hai trong ba thành phần kháng nguyên (A22/Iraq, A/May/97, A/IRN/05) tương đồng với các dòng virus LMLM típ A lưu hành tại Việt nam.
- Đối với vắc xin LMLM nhị giá típ O và A: Có kết hợp hai thành phần kháng nguyên O1 Manisa và O3039, hoặc có ít nhất một trong ba thành phần kháng nguyên (RAHO6/FMD/O-135, O1 Campos, O TUR/5/2009) và phải có ít nhất hai trong ba thành phần kháng nguyên (A22/Iraq, A/May/97, A/IRN/05) tương đồng với các dòng virus LMLM lưu hành tại Việt nam.
+ Hiện nay, có một số loại vắc xin LMLM đã được cấp Giấy chứng nhận lưu hành tại việt nam (theo Phụ lục 4 kèm theo Văn bản số 37/TY-DY của Cục Thú y):
- Loại vắc xin LMLM sản xuất trong nước:
|
TT
|
Tên Vắc xin
|
Kháng nguyên của virus CGC có trong vắc xin
|
Công ty sản xuất
|
|
1
|
Vắc xin đơn giá típ O (Avac-V6 FMD Emulsion)
|
RAHO6/FMD/O-135
|
Công ty TNHH MTV AVAC Viêt nam
|
- Một số loại vắc xin LMLM phối hợp sản xuất giữa Việt nam và MERIAL (Pháp):
|
TT
|
Tên Vắc xin
|
Kháng nguyên của virus CGC có trong vắc xin
|
Công ty sản xuất
|
|
1
|
Vắc xin đơn giá típ O (Aftovax mono O)
|
O Manisa và O3039
|
NAVETCO, VETVACO
|
|
2
|
Vắc xin nhị giá tip O và A (Aftovax Bivalent)
|
O (Manisa và O3039); A (A22Iraq, Amay 97)
|
NAVETCO, VETVACO
|
|
3
|
Vắc xin tam giá tip O, A và Asia1 (Aftovax)
|
O (Manisa và O3039); A (A22Iraq, Amay 97); Asia1 (Asia1 Shamir)
|
NAVETCO, VETVACO
|
- Một số Loại vắc xin LMLM nhập khẩu:
|
TT
|
Tên Vắc xin
|
Kháng nguyên của virus CGC có trong vắc xin
|
Công ty sản xuất
|
|
1
|
Vắc xin đơn giá típ O (Aftopor)
|
O Manisa, O3039
|
MERIAL (Pháp, Anh)
|
|
2
|
Vắc xin nhị giá tip O, A (Aftopor Bivalent)
|
O (Manisa và O3039); A (A22Iraq, Amay 97)
|
MERIAL (Pháp, Anh)
|
|
3
|
Vắc xin tam giá tip O, A và Asia1 (Aftovax)
|
O (Manisa và O3039); A (A22Iraq, Amay 97); Asia1 (Asia1 Shamir)
|
MERIAL (Pháp, Anh)
|
|
4
|
Vắc xin đơn giá típ O (Vaccine Against Food and Mouth disease Cultural Emulsified Inactivated)
|
O Taiwan-98, O1 Manisa
|
Công ty POKROV BIOLOGICAL PLANT JOIN-STOCK COMPANY (Liên bang Nga)
|
|
5
|
Vắc xin đơn giá típ O (Aftogen OLEO)
|
O1 Campos
|
Công ty BIOGENESIS BAGO (Argentina)
|
Một số vắc xin phòng bệnh CGC và LMLM của Công ty NAVETCO
1. Bệnh tai xanh trên lợn
a/ Lưu hành virus:
Trong các năm 2018 – 2019 không phát sinh dịch bệnh Tai xanh. Virus Tai xanh lưu hành tại Việt nam thuộc chủng Bắc Mỹ.
b/ Khuyến cáo lựa chọn vắc xin:
Các loại Vắc xin phòng bệnh Tai xanh trên lợn được phép lưu hành tại Việt nam vẫn đảm bảo hiệu lực trong
phòng, chống dịch bệnh. Một số loại vắc xin Tai xanh đang được sử dụng sau (theo Phụ lục 5 kèm theo Văn bản số 37/TY-DY của Cục Thú y):
- Loại vắc xin Tai xanh sản xuất trong nước:
|
TT
|
Tên Vắc xin
|
Kháng nguyên của virus CGC có trong vắc xin
|
Công ty sản xuất
|
|
1
|
Avac PRRS Live
|
Virus PRRS, chủng PRRS/RTD1/2012
|
Công ty TNHH MTV AVAC Viêt nam
|
|
2
|
Mar-PRRS.Vac
|
Virus PRRS chủng Bắc Mỹ
|
Công ty CP Thuốc thú y ĐỨC HẠNH MARPHAVET
|
|
3
|
Vắc xin Tai xanh nhược độc đông khô chủng BG08
|
Virus PRRS chủng BG08
|
Công ty NAVETCO
|
|
4
|
Vắc xin Tai xanh
|
Virus PRRS nhược độc (chủng Hanvet -VN)
|
Công ty HANVET
|
|
5
|
Five-PRRS Gold
|
Virus PRRS nhược độc chủng PRRSV-HN13P90
|
Công ty CP Thuốc thú y Trung ương 5
|
- Loại vắc xin Tai xanh nhập khẩu:
|
TT
|
Tên Vắc xin
|
Kháng nguyên của virus CGC có trong vắc xin
|
Công ty sản xuất
|
|
1
|
Ingelvac PRRS MLV
|
Virus PRRS chủng ATCC VR-2332
|
Công ty BOEHRINGER INGELHEIM Việt nam
|
|
2
|
Fostera PRRS
|
Virus PRRS chủng P129
|
Công ty TNHH ZOETIS Việt nam
|
|
3
|
Unistrain PRRS
|
Virus PRRS chủng VP-046 BIS
|
Công ty TNHH HIPRA Việt nam
|
|
4
|
Vắc xin PRRS nhược độc chủng JXA1-R
|
Virus PRRS chủng JXA1-R
|
Công ty CHENGDU MEDICAL E&P OF CHINA ANIMAL (China)/ Công ty cp Thuốc thú y Trung ương NAVETCO phân phối.
|
Qua việc đánh giá sự lưu hành của virus gây bệnh CGC, LMLM và Tai xanh trong hai năm 2018 - 2019 và khuyến cáo sử dụng một số loại vắc xin của Cục Thú y nói trên, người chăn nuôi gia súc, gia cầm căn cứ vào tình hình dịch bệnh tại địa phương để lựa chọn loại vắc xin phù hợp để tiêm phòng cho đàn gia súc, gia cầm mang lại hiệu quả cao nhất.
Đỗ Ngọc Hữu -Trạm Vật tư Thú y