Hiện nay, tại các nước phát triển thuộc khu vực Bắc Mỹ, các hoạt động nghiên cứu với GIS và nghiên cứu về GIS không còn là mục tiêu và giới hạn trong phạm vi của các cơ quan nghiên cứu mà đã chuyển sang lĩnh vực thương mại và hướng đến phục vụ cho cộng đồng. Các vấn đề về kho dữ liệu (Datawarehouse) GIS, WebGIS, G.Net đang được nghiên cứu phát triển làm tiền đề để xây dựng các Hạ tầng dữ liệu không gian (Spatial Data Infrastructure - SDI).
GIS có khả năng ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực như: quản lý tài nguyên thiên nhiên, quản lý môi trường và điều kiện tự nhiên, quản lý hạ tầng kỹ thuật, quản lý đất đai, quản lý kinh tế xã hội,… Nhiều quốc gia và tổ chức trên thế giới đã ứng dụng GIS phục vụ công tác chăm sóc sức khoẻ cộng đồng, kiểm soát dịch bệnh và quản lý tình hình dịch tễ ở gia súc và gia cầm.
Tại một số địa phương, công nghệ GIS cũng đã được nghiên cứu và phát triển rất mạnh mẽ (TP.HCM, Quang Ninh, Bình Dương, Bến Tre, Hải Phòng ...). Điển hình có thể kể ra đó là thành phố Hồ Chí Minh, công nghệ GIS đã và đang được ứng dụng ngày một nhiều ở nhiều lĩnh vực khác nhau, nhiều dự án và công trình nghiên cứu đang triển khai để phát triển cho các phân hệ của hệ thống SAGOGIS như: hệ thống thông tin quy hoạch (Sở Kiến trúc quy hoạch), hệ thống thông tin bản đồ động (Sở Tài nguyên và Môi trường), xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý mạng lưới cấp nước thành phố Hồ Chí Minh (Trung tâm DITAGIS), ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ quản lý nhà nước quận Gò Vấp (Uỷ ban nhân dân quận Gò Vấp chủ trì phối hợp với Trung tâm DITAGIS), dự án xây dựng cơ sở dữ liệu GIS nhà ở và đất ở Quận 5 (Ban Quản lý dự án và đầu tư xây dựng công trình quận 5 phối hợp với trung tâm DITAGIS và phòng quản lý đô thị Quận 5),.… Nhìn chung các kết quả nghiên cứu đi vào triển khai đã đem lại kết quả bước đầu phục vụ công tác quản lý của từng cơ quan. Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu mô hình số độ cao (DEM) phù hợp với điều kiện địa hình thành phố Hồ Chí Minh, Nghiên cứu một số giải pháp nâng cao độ chính xác của dữ liệu GPS nhằm cung cấp dữ liệu chính xác cao cho DEM và cập nhật dữ liệu địa hình cho cơ sở dữ liệu nền của một hệ thống thông tin địa lý. Đề tài đã thành công trong việc chuyển dữ liệu từ GPS (Global positioning system) vào dữ liệu nền GIS tỷ lệ 1:2000, 1:5000 với sai số dưới 1m.
Đối với lĩnh vực thú y, ngay từ đầu năm 2004, khi dịch cúm gia cầm gây nên bởi virus H5N1 bùng phát lần đầu tiên trên thế giới, Trung tâm Công nghệ phần mềm Thuỷ lợi đã bắt tay vào nghiên cứu xây dựng hệ thống GIS giám sát tình hình và dự báo xu hướng lây lan dịch của loại dịch này khi có dịch bùng phát. GIS đã được ứng dụng trong việc xây dựng bản đồ dịch tễ đối với một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trên gia súc, gia cầm tại địa bàn tỉnh Phú Thọ giai đoạn 1 năm 2001-2005. Từ năm 2004-2006, Sở Khoa học và Công nghệ Bến Tre đã phối hợp với trung tâm thú y vùng TP.HCM, trung tâm tài nguyên môi trường thực hiện đề tài khoa học: "Điều tra xây dựng bản đồ dịch tễ, bệnh dịch tả heo, bệnh lở mồm long móng gia súc và đề ra biện pháp xây dựng vùng an toàn dịch bệnh". Từ kết quả nghiên cứu thu được, đề tài đã tiến hành thiết lập chương trình phần mềm "Hiển thị qui mô dịch tễ" được xây dựng bằng công nghệ thông tin địa lý-GIS. Công cụ phần mềm quản lý dịch tễ được viết bằng ngôn ngữ Avenue trên nền phần mềm Arcview 3.2 ứng dụng vào việc quản lý tình hình dịch bệnh thể hiện qua bản đồ dịch tễ chi tiết đến các đơn vị hành chính cấp xã, ấp, thông tin về bệnh dịch tả heo và bệnh LMLM sau khi được truy xuất từ cơ sở dữ liệu sẽ hiển thị lên nền bản đồ địa hình ở dạng điểm hoặc dạng vùng ở từng xã, huyện hay trong toàn tỉnh. Từ tháng 4/2008 đến tháng 12/2010, Chi cục Thú y tỉnh Lâm Đồng đã thực hiện đề tài khoa học "Nghiên cứu, xây dựng bản đồ dịch tễ về bệnh lở mồm long móng trên đàn gia súc tỉnh Lâm Đồng. Đề xuất nội dung, giải pháp phòng chống bệnh, đảm bảo an toàn cho đàn gia súc".
Tại Đồng Nai, GIS cũng đã được ứng dụng nhiều trong việc quản lý đô thị, quản lý tài nguyên rừng (gỗ quý, động vật quý hiếm), quản lý thủy lợi,… và đã thu được hiệu quả khá lớn. Trong lĩnh vực chăn nuôi thú y, GIS đã và đang được ứng dụng trong việc xây dựng bản đồ chăn nuôi, dịch tễ phục vụ trong công tác phòng chống dịch bệnh gia súc, gia cầm trên địa bàn. Chi cục thú y Đồng Nai cũng đã và đang triển khai ứng dụng GIS trong việc định vị trong trại chăn nuôi, quản lý chăn nuôi, dịch bệnh.Việc định vị được trang trại trên bản đồ dịch tễ, kết hợp việc nắm bắt các thông tin cần thiết cho công tác phòng chống dịch được cập nhật hàng tháng sẽ giúp Chi cục Thú y quản lý tốt tình hình chăn nuôi trên địa bàn, diễn biến dịch bệnh nhằm đề ra các biện pháp phòng chống dịch khả thi và hiệu quả nhất.
Sơ đồ mô hình xây xựng hệ thống quản lý chăn nuôi, dịch bệnh gia súc gia cầm tại Đồng Nai
Hệ thống quản lý thông tinh dịch bệnh gia súc, gia cầm
Dự kiến đến cuối năm 2015, Chi cục sẽ hoàn tất hệ thống quản lý chăn nuôi dịch bệnh gia súc gia cầm, đưa vào phục vụ phát triển ngành chăn nuôi bền vững của tỉnh.
Bùi Văn Mạnh (Phòng Dịch tễ - Chi cục Thú y)