2/ Biểu hiện:
- Bệnh đốm trắng do virus gây ra (White Spot Syndrome Virus - WSSV): tôm có biểu hiện hoạt động kém, ăn nhiều đột ngột sau đó bỏ ăn, bơi lờ đờ ở mặt nước hay dạt vào bờ. Quan sát vỏ tôm có nhiều đốm trắng ở giáp đầu ngực, đốt bụng thứ 5, 6 và lan toàn thân, đôi khi tôm cũng có dấu hiệu đỏ thân. Khi các đốm trắng xuất hiện, sau 3 - 10 ngày tôm chết hàng loạt với tỉ lệ chết cao và nhanh.
- Bệnh do vi khuẩn gây ra (Bacteria White Spot Syndrome - BWSS): khi mới nhiễm khuẩn tôm vẫn ăn mồi, lột xác và chưa thấy các đốm trắng trên tôm. Tuy nhiên, quá trình lột xác bị chậm lại, tôm chậm lớn. Khi bệnh nặng, tôm không chết hàng loạt mà sẽ chết rải rác, hầu hết tôm bị đóng rong, mang bị bẩn. Lúc này quan sát tôm mới thấy các đốm trắng mờ đục hình tròn nhỏ trên vỏ khắp cơ thể.
3/ Cách phòng và điều trị:
a/ Đối với ao chưa bị bệnh:
Người nuôi cần thường xuyên nắm bắt các thông tin về diễn biến dịch bệnh tại địa phương để có biện pháp phòng ngừa thích hợp. Khi vùng nuôi đã xuất hiện dịch bệnh mà ao nuôi nhà mình chưa có biểu hiện dịch bệnh, các hộ nuôi nên xử lý bằng các biện pháp sau:
+ Không nên đến nơi phát dịch, hạn chế người qua lại các ao tôm, trường hợp phải vào ao thì cần thay quần áo và lội qua bể nước khử trùng (Chlorine, formol 5%).
+ Sử dụng vôi bột (CaO) rải xung quanh bờ ao, đắp chặt cống cấp và thoát nước. Quây lưới quanh bờ ao để ngăn chặn xâm nhập của cua, còng, cá… vào ao, căng dây và lắp hình nộm để chống chim cò vào ao.
+ Hạn chế thay nước ao, kiểm tra các yếu tố môi trường ao nuôi để điều chỉnh kịp thời như tăng cường quạt khí, xiphông đáy ao, ổn định pH, độ kiềm. Đồng thời tăng cường bổ sung Vitamin C, men vi sinh, khoáng Trường Sinh, thuốc bổ gan (TS 1001 của Trường Sinh), vi lượng vào thức ăn nhằm tăng sức đề kháng cho tôm.
Nếu nước ao có màu trà đậm, kiểm tra thấy lượng Vibrio trong nước tăng vượt ngưỡng thì nên khử trùng nước ao bằng TS B52, SDK… Sau đó, phải bón ngay chế phẩm vi sinh để phục hồi lượng vi khuẩn có lợi trong ao. Thường xuyên kiểm tra sức ăn của tôm trong nhá, vó để điều chỉnh thức ăn phù hợp.
b/ Đối với ao bị bệnh:
Cách xử lý khi phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ bệnh đốm trắng, một vài con tấp bờ nhanh chóng vớt ra khỏi ao. Dùng SDK diệt khuẩn 1lít/1000m3 nước, Oxyxanhletomine 1,5kg/1000m3 nước đánh vào ao.
Sau 2 giờ đánh TS 1001 liều dùng 2 lít/1000m3 nước + Bet-to-gane 2 lít/1000m3 nước kết hợp cho ăn TS 1001 liều cao 5 lần/ngày, liều dùng: 0,5 lít/10kg thức ăn, cho ăn ngày 3 cữ.
Để chặn đứng virus đốm trắng không cho bùng phát khắp ao, tăng cường sức khỏe cho tôm bằng Vitamin C. Xử lý môi trường bằng cách dùng TSB52 buổi sáng, buổi chiều dùng Zeo bột để lắng lọc nước hôm sau xử lý đáy bằng men vi sinhHatico.s liều cao để giúp vi sinh vật có lợi phát triển, giúp tôm khỏe nhanh hồi phục. Sự kết hợp trên sẽ tăng cường sức đề kháng cơ thể cho tôm đồng thời làm suy yếu giảm sự phát triển virus.
· Chú ý:
- Khi tôm bị bệnh thì các yếu tố môi trường thay đổi như: Tảo sụp, Kiềm, pH giảm thấp... Vì vậy khi điều trị bệnh người nuôi nên kết hợp cải tạo môi trường.
|
- Đối với những ao tôm bị bệnh đốm trắng, người nuôi không nên vội vàng cải tạo để thả nuôi ngay, mà nên cho ao nghỉ 1,5 - 2 tháng để dứt nguồn bệnh và tái tạo lại môi trường nền đáy. Thời gian ao nghỉ nên thả cá rô phi để cá tiêu diệt hết những loài ký chủ trung gian mang mầm bệnh còn sót lại.
|
|
4/ Các trường hợp bệnh đốm trắng trên tôm nuôi:
|
|
a/ Trường hợp 1:
Nếu phát hiện tôm bệnh tấp mé ở giai đoạn trong tháng nuôi đầu đến 12 gram, có những đốm trắng rõ ràng dưới vỏ đầu ngực và trên đốt bụng (đặc biệt ở đốt đuôi), ngoài ra tôm giảm ăn rõ rệt; kiểm tra PCR sau đó cho kết quả dương tính và kiểm tra mô học cho thấy mô bị nhiễm virus đốm trắng thì không thể làm bất cứ việc gì cho trường hợp này. Mọi nỗ lực nhằm khống chế bệnh hầu như không mang lại hiệu quả vì những con tôm khỏe mạnh bắt đầu ăn những con tôm chết, chúng sẽ nhanh chóng nhiễm virus đốm trắng và chết cấp tính với tỷ lệ cao, tỷ lệ chết có thể đến 100% ngay sau đó trong 02 - 03 ngày.
|
b/ Trường hợp 2:
Tôm nuôi xuất hiện những đốm trắng trên vỏ đầu ngực, nhưng vẫn ăn bình thường. Trong trường hợp này, có khả năng đàn tôm không nhiễm virus đốm trắng; điều này đặc biệt đúng, nếu như người nuôi không phát hiện có tôm yếu tấp mé. Kiểm tra PCR những con tôm “bị đốm trắng” này cho kết quả âm tính, kiểm tra mô bệnh học cho thấy các mô bệnh bình thường.
Trong trường hợp này, có thể các đốm trắng trên vỏ đầu ngực của tôm là kết quả của quá trình lắng đọng calci trên vỏ đầu ngực, do tôm phải sống trong trong môi trường ao nuôi với độ pH cao kéo dài, pH buổi sáng thường đo được ở mức 8,3. Để xử lý, cần hạ pH xuống dưới mức 8,0 nhưng phải trên 7,5 vào buổi sáng. Bằng cáh này, trong lần lột xác kế tiếp đốm trắng sẽ biến mất một cách tự nhiên.
c/ Trường hợp 3:
Nếu tôm cặp mé xuất hiện đốm trắng cùng với màu sắc nâu sậm hoặc mang dơ, thì đây không phải là do tôm bị nhiễm virus đốm trắng. Mặc dù tôm có thể giảm ăn nhẹ, nhưng phần lớn đàn tôm vẫn ăn bình thường. Kiểm tra PCR và mô học không phát hiện virus đốm trắng, tuy nhiên sẽ có sự xuất hiện của vi khuẩn trên nhiều cơ quan khác nhau của tôm. Trong trường hợp này, biện pháp tốt nhất là cố gắng loại bỏ hoàn toàn những con tôm bệnh ra khỏi ao nuôi và tiến hành cải thiện triệt để môi trường (chẳng hạn như giảm chất thải, giảm tảo…)
d/ Trường hợp 4:
Thỉnh thoảng khi chài tôm, người nuôi vẫn thấy vài con tôm có hiện tượng đốm trắng trên vỏ đầu ngực. Tuy nhiên, những con tôm này vẫn hoạt động bình thường, không tấp mé và ăn tốt. Chúng thường xuất hiện ở giai đoạn cuối vụ nuôi trước khi thu hoạch. Kiểm tra PCR đốm trắng những con tôm này cho kết quả âm tính. Sau khi lột xác, đốm trắng sẽ hoàn toàn biến mất.
Vũ Ngọc Lan - Phòng Dịch tễ
(Tổng hợp từnguồn What kind of white spot kills shrimps - Chalor Limsuwan, Khoa thủy sản, Đại học Kasesart - Thailand).