Một dịch bệnh nguy hiểm chết người mới xuất hiện với tên gọi là Hội chứng Hô hấp Trung Đông đang từng ngày, từng giờ tiến sát vào Việt Nam.

Dịch MERS gây chết người hiện đang hoành hành ở các quốc gia Trung Đông, Hàn Quốc và Trung Quốc. Những lo ngại về một đại dịch toàn cầu đang làm rúng động cả thế giới. Là một hội chứng hô hấp gây ra bởi siêu vi coronavirus, MERS đã giết chết 40% trong số 1.179 người nhiễm bệnh, tại Jordan (một quốc gia Ả Rập) vào năm 2012.
Tìm hiểu về dịch bệnh nguy hiểm Mers

Trong tháng 5 – 2014, Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra một lời cảnh báo khẩn cấp về những vấn đề liên quan đến dịch bệnh Mers

Sự bùng nổ của dịch bệnh đang gia tăng ở bán đảo Ả Rập, đặc biệt là ở Ả Rập Saudi. Kể từ tháng 4-2012 và tính đến 30-5-2015, đã có 1.172 trường hợp (trong đó có 479 trường hợp tử vong) đã được báo cáo bởi các cơ quan y tế trên thế giới, theo Trung tâm Phòng chống và Kiểm soát dịch bệnh châu Âu.

Dưới đây là những điều cần biết về căn bệnh nguy hiểm này:

MERS đến từ đâu? Tại sao bây giờ mới bùng phát?

MERS là một căn bệnh lây từ động vật sang người, tuy nhiên không ai biết điều đó diễn ra như thế nào. "MERS vẫn còn khá bí ẩn", ông Stephen Morse - giáo sư về dịch tễ học tại thuộc Đại học y tế cộng đồng Mailman cho biết.

Trong một nghiên cứu gần đây, chỉ 15 trong số 10.000 người Saudi được phát hiện có mang kháng thể MERS-CoV trong người. Điều đó cho thấy 15 người này đã tiếp xúc với virus. Tỷ lệ này được giới khoa học đánh giá là rất thấp.

Lạc đà trên khắp Trung Đông đều chứa kháng thể với MERS, cho thấy chúng là nguồn gốc của căn bệnh. Nhưng khi nghiên cứu mẫu máu, các nhà khoa học phát hiện kháng thể nói trên tồn tại trong những con lạc đà ít nhất là từ những năm 1990. Vậy điều gì đã khiến MERS bỗng nhiên bùng phát dữ dội?

Theo Vincent J. Munster - trưởng ban nghiên cứu Virus tại Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Mỹ, rất có thể mối nguy của virus đã không được chú ý từ trước, cho đến khi những người đàn ông lớn tuổi, vốn có tiền lệ mắc các căn bệnh khác vô tình mắc phải. Cũng có thể virus đã đột biến, khiến nó dễ lây lan và nhân bản tốt hơn trên cơ thể người. Một khả năng khác là việc xử lý các sản phẩm của lạc đà xuất hiện vấn đề, từ đó ảnh hưởng đến con người.

MERS lây lan như thế nào?​

Lạc đà được xem là loài động vật lây truyền virus dịch bệnh Mers

Cho đến nay, virus đường hô hấp trên đã từng có một thời gian rất khó lây từ người sang người. Hầu hết các nạn nhân đều có tiếp xúc trực tiếp với lạc đà hoặc tiêu thụ các sản phẩm từ lạc đà như thịt sống hoặc sữa chưa được tiệt trùng.

Là một bệnh hô hấp, MERS có thể truyền qua những giọt nước trong không khí. Nếu ai đó vô tình hít vào hay chạm lên một bề mặt mà người bệnh từng chạm, người đó có thể nhiễm bệnh. Tiếp xúc thông thường, chẳng hạn như lướt qua một người nào đó trên phố, không phải phải là rủi ro dẫn đến mắc bệnh. Tuy nhiên, bệnh có thể lây truyền qua nhiều đường khác nhau mà bạn không ngờ tới. Chưa có bất kỳ trường hợp nào được ghi nhận rằng virus có thể lây nhiễm mà không có mối liên hệ chặt chẽ với người bệnh, chẳng hạn như việc bạn ngồi cạnh một ai đó trên máy bay hay cùng chuyến tàu xe.

Về mặt lý thuyết, hoàn toàn có thể phòng chống cơ chế lây từ người sang người của virus bằng cách đeo khẩu trang và rửa tay. Năm ngoái, MERS từng lây lan từ một bệnh viện ở Saudi Arabia và gần đây nhất là tại một phòng khám ở Hàn Quốc. Đây được xem là nơi một người đàn ông trở về từ Saudi Arabia cách đây hai tuần, sau đó lây lan virus cho 34 người khác.

Hiện vẫn chưa rõ điều gì đã khiến MERS bùng phát rộng rãi như thời gian này.

Bệnh Mers lây truyền như thế nào?

Lây truyền từ người qua người xảy ra khi có tiếp xúc gần giữa bệnh nhân với người nhà hay nhân viên y tế. Thậm chí, cũng có thể lây truyền giữa nhân viên y tế với nhau.

Ai có nguy cơ cao mắc Mers?

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), nhóm nguy cơ cao là những người mắc bệnh đái tháo đường, suy thận, bệnh phổi mãn tính, những người bị bệnh miễn dịch. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, người có khả năng nhiễm bệnh cao nhất là đàn ông trên 50 tuổi có tiền sử bệnh lý từ trước hay làm các phương pháp điều trị ung thư làm giảm khả năng miễn dịch.

Do vậy, những đối tượng này nên tránh tiếp xúc với động vật, đặc biệt là lạc đà, nhất là khi đến các trang trại, chợ, chuồng trại những nơi virus Corona có khả năng lưu hành

Triệu chứng

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ, các triệu chứng của một người nhiễm MERS bao gồm: Sốt, ho, khó thở, tiêu chảy, đau nhức cơ thể, buồn nôn, cuối cùng là viêm phổi và suy thận. Thời kỳ ủ bệnh thường là 5 hoặc 6 ngày, nhưng cũng có thể lên đến 14 ngày.

Loại virus này lấy đi mạng sống người nhiễm bằng cách gây ra các biến chứng hô hấp hoặc suy thận, sốc nhiễm trùng, lấn át cơ chế phòng vệ của cơ thể.

Điều trị người nhiễm MERS như thế nào?

Ở Hàn Quốc, chính phủ hành động một cách nhanh chóng nhằm ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Tương tự Ebola ở Tây Phi, cách tốt nhất để kiểm soát virus là khoanh vùng và cô lập những người đã tiếp xúc với người bị bệnh, Darryl Falzarano - một nhà khoa học thuộc Trung tâm Vaccine Quốc tế cho hay.

Tuần trước, Hàn Quốc đã cách ly hơn 1.300 người và đóng cửa hàng trăm trường học để giữ cho virus không lan rộng.

Còn hi vọng nào cho một loại vắc xin?

Daniel Lucey - một nhà vi sinh và miễn dịch học tại Trung tâm Y tế Đại học Georgetown, nói tình hình sẽ trầm trọng hơn do sự thiếu tiến bộ của con người so với MERS. Đặc biệt là vì virus cùng một họ với SARS - căn bệnh hô hấp từng gây hoảng loạn trên toàn cầu những năm 2003-2004, khi nó lây lan từ Trung Quốc đến tận Canada.

Trong năm qua, các nhà nghiên cứu của chính phủ Mỹ tiến hành tạo ra những con chuột mẫn cảm với MERS, qua đó sớm cho ra đời một loại vắc xin ngăn ngừa virus. Các nhà khoa học trên khắp quốc gia này cũng đang miệt mài nghiên cứu, tuy nhiên vẫn chưa một loại vắc xin nào từng được thử nghiệm trên cơ thể người.

Trước tình hình đó, giới chuyên gia hướng sang một mục tiêu khác, tìm ra một loại thuốc ngừa MERS dành cho lạc đà.

Falzarano hỏi: "Nếu tiêm chủng ở người, bạn sẽ tiêm cho ai? Những người ở Saudi Arabia? Trung Đông?". Trong khi một loại vắc xin cho lạc đà có thể được phát triển trong vòng chỉ 1 năm, vắc xin dành cho con người có khả năng sẽ chưa được sử dụng rộng rãi cho đến trước năm 2020, vì lý do an toàn.

Bạn nên làm gì khi muốn đi du lịch đến ổ dịch?

Tiến sĩ Gregory Taylor, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế Cộng đồng, Canada, khuyến cáo bạn nên:

Kiểm tra nhật ký tiêm phòng của bạn.

Tránh tiếp xúc với những người có dấu hiệu mắc bệnh rõ ràng.

Rửa tay thường xuyên.

Dùng khuỷu tay che miệng khi ho và hắt hơi.

Nghỉ ngơi ở nhà khi mắc bệnh.

Trước khi đi du lịch, người dân cần tìm hiểu các thông tin tình hình dịch bệnh tại nơi đến để chủ động có các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm cho bản thân.

Kiểm tra tất cả các triệu chứng mắc bệnh Mers trong bảy ngày, sau khi đã đi đến bán đảo Ả Rập.

Những người trở về từ khu vực Trung Đông, trong vòng 14 ngày nếu có dấu hiệu của viêm đường hô hấp cấp như sốt trên 38 độ C, ho, khó thở hoặc có tiếp xúc gần với người có dấu hiệu như trên, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, kiểm tra, xét nghiệm MERS-CoV.

Nguyễn Chí Hiền