Ở Việt Nam bệnh xảy ra quanh năm và gây thiệt hại kinh tế nặng nề cho người chăn nuôi hiện nay.
Ngoài Coryza gây các biểu hiện trên đường hô hấp còn có một số bệnh khác cũng có những biểu hiện trên như Newcastle, Gumboro, CRD …
Gà mắc bệnh sổ mũi truyền nhiễm (coryza)
Vi khuẩn gây bệnh
Vi khuẩn gây bệnh là Haemophilus paragallinarum, hiện nay còn được gọi là Avibacterium paragallinarum, là một vi khuẩn hiếu khí, Gram âm, khi nuôi cấy trong môi trường thạch máu sau 24h cho ra những khuẩn lạc nhỏ tách rời như hạt sương.
Vi khuẩn được chia làm 3 serotype A, B và C có tương quan về các receptor.
Vi khuẩn có thể tồn tại 2 - 3 ngày ngoài môi trường, nhưng dễ dàng bị tiêu diệt bởi nhiệt độ cao và các chất khử trùng thông thường như Benkocid, thuốc tím, cồn 700 .
Cách thức lây lan của virus
Bệnh xảy ra với nguyên nhân do các loài chim hoang dã lây nhiễm hay do vi khuẩn tồn tại và lưu trú trong môi trường. Gà ở mọi lứa tuổi đều có thể bị mắc bệnh tuy nhiên mức độ nhạy cảm tăng dần theo độ tuổi.
Khi gà mắc bệnh thời gian ủ bệnh ngắn 1 - 3 ngày, độ tuổi mắc bệnh thường 2 - 3 tuần. Trong điều kiện thông thường bệnh càng kéo dài càng có nhiều những tác nhân kế phát xuất hiện.
Bệnh được lây lan từ gà ốm sang gà khỏe, do gà tiếp súc với mầm bệnh ngoài môi trường. Các trang trại có nuôi hỗn hợp có tỷ lệ nhiễm bệnh cao hơn.
Khi bệnh xâm nhập vào cơ thể sau 1 - 3 ngày ủ bệnh gà có các triệu trứng ban đầu sau 2 - 3 ngày chúng nhanh chóng lây lan ra toàn đàn thông qua dịch tiết mang mầm bệnh hay phân gà bị bệnh, kết quả gây thiệt hại nghiêm trọng cho người chăn nuôi cả về sản lượng trứng lẫn tỉ lệ hao hụt đầu con.
Các biểu hiện lâm sàng
- Gà giảm ăn, ủ rũ.
- Sản lượng trứng giảm.
- Sưng đầu và sưng mặt( phù đầu hay phù mặt).
- Dịch viêm chảy ra từ mũi bắt đầu trong sau đặc và đóng cục mủ trắng, ấn tay vào thấy cứng, nhìn 2 bên mũi thấy phình to.
- Mắt bị viêm kết mạc nên dính hai mí lại không mở ra được chỉ mở được một phần nhỏ. Do đó gà không ăn uống được và chết.
- Các biểu hiện bệnh có thể kéo dài 2 tuần.
- Tỷ lệ mắc bệnh có thể 100 nhưng tỷ lệ chết thấp. Gà khi khỏi bệnh có miễn dịch nhưng lại mang trùng làm lây lan sang những đàn mới.
- Giai đoạn cuối của ổ dịch một số con thở khó và ho(do dịch viêm cô đặc trong khoang mũi làm nghẹt thở). Tỷ lệ chết tăng nhanh chóng do nhiễm trùng kế phát.
Đầu, mặt gà sưng do nhiễm bệnh coryza
Gà mắc bệnh coryza
Mào tích gà sưng do nhiễm bệnh coryza
Các biểu hiện khi mổ khám
- Mổ ở xoang mũi thấy dịch viêm lúc đầu trong sau đặc trắng như bã đậu.
Bã đậu tìm thấy trên gà nhiễm bênh coryza
- Tổ chức dưới da, đầu và tích bị phù thũng.
- Xoang niêm mạc, kết mạc mắt bị viêm đỏ.
- Các biểu hiện bên trong nội tạng thường do kế phát với các bệnh khác, Coryza ít có các bệnh tích đặc trương trong các cơ quan nội tạng.
Khí quản xuất huyết và chứa nhiều dịch nhầy
Mổ khám xoang mũi gà mắc bệnh coryza
Buồng trứng gà nhiễm bệnh coryza trên gà đẻ
Trần Thị Lệ
Phòng Kiểm Dịch-Chi cục Chăn nuôi và Thú y